تعداد بیت کوین و رازی که بررسی آن فاش می‌کند؛ چقدر بیت کوین استخراج نشده داریم؟
می‌دانیم بیت کوین را شخص، گروه یا سازمانِ همچنان ناشناخته‌ای به نام «ساتوشی ناکاموتو» به وجود آورده است. این خالق ناشناخته، بیت کوین را طوری طراحی کرده که پیشینه‌ی تعداد کوین‌های شبکه ۲۱ میلیون باشد.
تعداد بیت کوین محدود است؛ این جمله به احتمال زیاد یکی از اولین جمله‌هایی خواهد بود که هرکسی در اولین مواجهه با دنیای رمز ارزها و بیت کوین می‌شنوید. این جمله صحیح ممکن است باعث سوتفاهم‌های زیادی شود. ممکن است این‌طور به نظر برسد که محدودیت بیت کوین باعث بالا رفتن خطر سقوط ارزش آن در آینده خواهد شد و خرید بیت کوین منطقی نیست. این جمله صحیح پرسش‌های زیادی هم ایجاد می‌کند؛ پرسش‌هایی که بیشتر آن‌ها پاسخ‌های منطقی دارند.
فهرست مطالب
چرا تعداد بیت کوین ۲۱ میلیون تعیین شد؟
اولین پرسشی که به ذهن بسیاری از افراد می‌رسد این پرسش است: عدد ۲۱ میلیون از کجا آمد؟ تا روزی که ساتوشی ناکاموتو خالق بیت کوین هویت خود را افشا نکند و به دنیا اجازه ندهد پرسش‌های خود را از او بپرسد، پاسخ این پرسش را نمی‌دانیم. اما ریاضی‌دان‌ها و خوره‌‌های محاسبه صبر کافی ندارند؛ این گروه دست‌به‌کار شدند تا با محاسبه ریاضی از راز عدد ۲۱ میلیون سر در بیاورند.
یکی از کاربران فروم StackExchange سال ۲۰۱۴ این‌طور به عدد ۲۱ میلیون رسید: با وجود پارامتر متغیر درجه سختی متوسط زمان لازم برای ساخت یک بلاک ۱۰ دقیقه است. در این شرایط هر ساعت ۶، هر روز ۱۴۴ بلاک و هر سال ۵۲ هزار و ۵۶۰ بلاک ساخته می‌شود. اگر این اعداد را در هم ضرب کنیم تعداد بلاک‌هایی که در هر چرخه‌ی چهار ساله ساخته می‌شود را خواهیم داشت؛ ۲۱ هزار و ۲۴۰ که با گرد کردن آن به عدد ۲۱۰ هزار می‌رسیم.
پاداش استخراج بیت کوین برای استخراج‌کننده‌ها به ازای هر بلاک برابر با ۵۰+۲۵+۱۲.۵+۶.۲۵+۳.۱۲۵ است. نتیجه این معادله ۹۶ هزار و ۸۷۵ است که با گرد کردن آن به عدد ۱۰۰ می‌رسیم. حاصل‌ضرب این دو عدد ۲۱ میلیون خواهد بود.
ناکاموتو برای کنترل نرخ استخراج در طول زمان، قانون نصف شدن دستمزد استخراج در دوره‌های چهار ساله را وضع کرد. این مسئله باعث می‌شود دوره‌های استخراج را چهار ساله در نظر بگیریم.
چرا برای تعداد بیت کوین سقف مشخص شد؟
دنیل فیلیپس نویسنده سایت «دیسکریپت» در مقاله‌ای که تابستان ۲۰۲۰ منتشر کرد، درباره این پرسش این‌طور می‌نویسد:
هدف ساتوشی از محدود کردن سقف تعداد بیت کوین ارزش دادن به هر واحد بیت کوین (که به آن ساتوشی می‌گوییم) در طول زمان بود.
ناکاموتو سال ۲۰۰۹ در جریان یک مکالمه ای‌میلی با «مایک هرن» (Mike Hearn) از همکارهایش در قدم‌های اولیه پروژه بیت کوین استدلال کرد که اگر ۲۱ میلیون بیت کوین وجود داشته باشد، ارزش هر یک هزارم آن معادل یک یورو خواهد بود. چهار سال بعد زمانی که ارزش بیت کوین از هزار یورو عبور کرد، این پیش‌بینی محقق شد. امروز ارزش یک هزارم بیت‌کوین بین ۴۵ تا ۵۰ در نوسان است.
برای اینکه بفهمیم ناکاموتو بیش از یک دهه پیش، رویاهایی بزرگ‌تر از بیت کوین ۵۰ هزار دلاری داشته، نیاز به انجام محاسبه‌های پیچیده ریاضی نداریم. در زمان ایجاد بیت کوین، ارزش کل پول موجود در چرخه اقتصادی دنیا نزدیک ۲۱ تریلیون دلار بود. این مبلغ که تحت‌عنوان عرضه پول (M1) شناخته می‌شود از مجموع دارایی‌های فیزیکی مثل پول نقد، سکه طلا و چک‌های مسافرتی تشکیل شده است. اگر قرار باشد بیت کوین تنها ارز جهان و جایگزین تمام پول‌های M1 شود، هر بیت کوین می‌تواند ارزشی معادل با یک میلیون دلار داشته باشد.
تئوری کنترل زمان استخراج
محاسبه‌هایی که در قسمت قبل بررسی کردیم را دوباره ببینید. عدد ۲۱ میلیون، تضمین می‌کند که میانگین هر ۱۰ دقیقه، یک بیت کوین استخراج شود. برای درک این موضوع، باید معادله‌ای که بررسی کردیم را از مجهول به معلوم ببینید.
نگاهی به این معادله نشان می‌دهد در هر چرخه چهارساله در مجموع ۲۱۰ هزار بلاک استخراج می‌شود. پس از هر چهار سال، دستمزد استخراج نصف می‌شود. در اولین چرخه چهار ساله بیت کوین این دستمزد ۵۰ کوین به ازای هر بلاک بود. این عدد در سال ۲۰۱۲ به ۲۵ بیت کوین و در سال ۲۰۱۶ به ۱۲.۵ بیت کوین به ازای هر بلاک رسید. پاداش استخراج هر بیت کوین بعد از کاهش دستمزد سال ۲۰۲۰ به ۶.۲۵ بیت کوین رسید.
دنبال کردن این زنجیره نشان می‌دهد مجموع پاداش بلاک برای هر چرخه برابر با ۱۰۰ است. عددِ ۱۰۰ از محاسبه سری مربوط به مجموع تصاعد هندسی با جمله اول ۵۰ (a) و قدر نسبت نیم (r) به دست آمده است. با ضرب این عدد در ۲۱۰ هزار بلاک برای هر چرخه به عدد ۲۱ میلیون می‌رسیم.
چه تعداد بیت کوین تا امروز استخراج شده است؟
تا آغاز ماه دسامبر ۲۰۲۱ (آذر ۱۴۰۰) تعداد ۱۸ میلیون و ۸۸۶ بیت کوین استخراج شده است. در این مقطع اصلاح قیمت باعث کاهش نرخ خرید بیت کوین شد. کاهش این نرخ باعث کم شدن تمایل ماینرها به استخراج شد و سرعت ورود توکن جدید به شبکه کاهش پیدا کرد. در چنین شرایطی سختی استخراج کم خواهد شد تا ماینرهای خاکستری و ماینرهای خارج از شبکه تشویق به انجام فعالیت شوند.
روزانه چند بیت کوین استخراج می‌شود؟
ماینرهای بیت کوین در آخرین فصل سال ۲۰۲۱ به‌‌طور میانگین در هر ۲۴ ساعت حدود ۹۰۰ بیت کوین جدید استخراج می‌کنند. این عدد باتوجه به نرخ سختی شبکه ممکن است در مقاطعی بالاتر یا پایین‌تر از این عدد باشد.
این تعداد بیت کوین در واقع پاداش استخراج ۱۴۴ بلاکی هستند که ماینرها در این مدت زمان در شبکه بلاک چین بیت کوین ایجاد می‌کنند. این بلاک‌ها با تایید تراکنش‌های کاربران ایجاد می‌شوند.
چه تعداد بیت کوین برای همیشه از دست رفته است؟
داده‌های مرکز آنالیز داده Glassnode نشان می‌دهد حدود ۱۰ درصد تمام بیت کوین‌های کشف شده تا امروز، احتمالا هرگز در دسترس نخواهند بود. هرچند گفته می‌شود که این عدد ممکن است بیشتر از دو برابر این باشد اما داده‌های Glassnode اعتبار بیشتری دارند. نکته قابل توجه اینکه بخشی از بیت کوین‌های خارج شده از دسترس ممکن است در ولت‌های باستانی ذخیره شده باشند.
والت‌های باستانی به والت‌هایی گفته می‌شود که از زمان آغاز فعالیت بیت کوین مقدار قابل توجهی دارایی دارند. برخی شایعه‌ها می‌گویند ساتوشی ناکاموتو یک میلیون بیت کوین در اختیار دارد. این مسئله که هرگز تایید نشد به این معنی است که درصد قابل توجهی از کل بیت کوین‌های شبکه برای همیشه در اختیار خالق ناشناس آن خواهد بود؛ خالقی که سال‌هاست ناپدید شده است.
بخشی از این دارایی‌ها در اثر اشتباه کاربران در ولت‌های سخت‌افزاری قفل شده‌اند. این کاربران رمزهای عبور خود را فراموش کرده‌اند یا ولت‌های خود را گم کرده‌اند. شبکه بیت کوین طوری طراحی شده که این ولت‌ها دیگر در دسترس نخواهند بود چرا که فقط دارنده رمز عبور می‌تواند به محتوای آن‌ها دسترسی داشته باشد.
بعد از استخراج آخرین بیت کوین چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
یکی دیگر از پرسش‌های بزرگ و مهم در مواجه با این واقعیت که «تعداد بیت کوین قابل استخراج در شبکه محدود است» ایجاد می‌شود. برای بررسی پاسخ این پرسش باید کمی درباره علم ریاضی صحبت کنیم.
این که تعداد بیت کوین‌های قابل استخراج در شبکه محدود است، یک واقعیت تئوری به شمار می‌رود. علم ریاضی با این «واقعیت» موافق نیست. به بیان دیگر علم ریاضی با «صفر مطلق» مخالف است. می‌دانیم که اعداد به دو دسته حقیقی و حسابی تبدیل می‌شوند. صفر تنها تفاوت این دو گروه است. زمانی که درباره «محاسبه» صحبت می‌کنیم، می‌توانیم بگوییم با رسیدن تعداد بیت کوین‌های بلاک چین به ۲۱ میلیون، پاداش استخراج صفر و فرآیند متوقف می‌شود. زمانی که با «حقیقت» روبرو هستیم اما اوضاع متفاوت است:
استخراج همه بیت کوین‌ها تقریبا ممکن نیست
براساس پروتکل بیت کوین، هر چهار سال دستمزد استخراج بیت کوین نصف می‌شود. این فرآیند را باید مانند تقسیم یک نان در نظر گرفت. اگر شما در دوره‌های مشخص، یک تکه نان را به واحدهای مساوی تقسیم کنید، بعد از مدتی به کوچک‌ترین واحد سازنده‌ی آن یعنی اتم‌های تشکیل‌دهنده مولکول نان می‌رسید. اگر اوضاع همین‌طور باقی بماند، سال ۲۱۴۰ میلادی دستمزد استخراج بیت کوین به کوچک‌ترین واحد سازنده بیت کوین یعنی یک ساتوشی می‌رسد. یک ساتوشی صد میلیونیوم بیت کوین است. استخراج آخرین ساتوشی در بلاک شماره ۶ میلیون و ۹۳۰ هزار اتفاق خواهد افتاد.
می‌دانیم که صفر در عمل تعریف نمی‌شود. همیشه می‌توانیم یک عدد را به واحدهای کوچک‌تر تقسیم کنیم. دلیل این مسئله تعریف نشدن «بی‌نهایت» در واقعیت است. از آن‌جایی که نمی‌توانیم به تعداد «بی‌نهایت اعشار» برسیم، یک عدد اعشاری هرگز صفر نخواهد شد. صفر در واقع قدم بعد از رسیدن رقم‌های اعشار یک عدد به بی‌نهایت است.
فرض کنیم به سال ۲۱۴۰ میلادی رسیده‌ایم و دستمزد استخراج به یک ساتوشی رسیده است. سیستم می‌تواند یک ساتوشی را هم به واحدهای کوچک‌تر تقسیم کند.در واقع از نظر علم ریاضی استخراج بیت کوین می‌تواند یک فرآیند بدون توقف باشد. این فرآیند در تئوری ارتباطی با تعداد بیت کوین استخراج نشده ندارد. علم ریاضی البته درباره «توجیه اقتصادی» ادامه استخراج اظهار نظری نمی‌کند. حتی اگر فرض کنیم بیت کوین به ارزش یک میلیون دلار برسد، یک ساتوشی، یک سنت ارزش خواهد داشت. البته در چنین شرایطی شبکه به کار خود ادامه خواهد داد. ماینرها در چنین دنیایی مشغول تایید تراکنش‌ها خواهند بود. این تراکنش‌ها کارمزدهای بسیار با ارزش‌تری نسبت به امروز دارند و برای ماینرها بسیار جذاب خواهند بود.
برای استخراج این تعداد بیت کوین چقدر زمان نیاز است؟
علم ریاضی می‌گوید چون می‌توانیم یک ساتوشی را هم تقسیم کنیم، فرآیند استخراج برای ساتوشی و واحدهای کوچک‌تر بعدی هم ادامه خواهد داشت. علم اقتصاد اما می‌گوید هزینه استخراج از دستمزد آن به مراتب بیشتر خواهد بود. پس بعد از رسیدن به بیت کوین شماره ۲۰ میلیون و ۹۹۹ هزار و ۹۹۹ چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ نگران نباشید خورشید منظومه شمسی بیت کوین به این زودی منفجر نخواهد شد.
حیات بلاک چین و بیت کوین به فعالیت مداوم و مستمر بستگی دارد. اگر روزی استخراج و تراکنشی در کار نباشد، بیت کوین از بین خواهد رفت. تنها دلیل اینکه استخراج‌کننده‌ها در شبکه فعالیت می‌کنند این است که شبکه به آن‌ها دستمزد می‌دهد. پس اگر استخراجی در کار نباشد، دستمزدی هم در کار نخواهد بود؛ اگر دستمزدی در کار نباشد هم استخراج‌کننده‌ها سیستم‌هایشان را خاموش می‌کنند.
با افزایش قیمت بیت کوین و همین‌طور فراگیر شدن آن، کارمزد تراکنش منبع درآمد جدیدی به شمار می‌رود. در حال حاضر میانگین کارمزد هر تراکنش یک هزارم تا یک ده‌هزارم بیت کوین است. این رقم تا پیش از رسیدن ارزش هر بیت کوین به چند هزار دلار، رقم ناچیزی به نظر می‌رسید اما امروز رقم قابل بحثی است. پیش‌بینی‌ها می‌گویند بیت کوین آینده خوبی دارد. این آینده خوب استخراج‌کننده‌ها را ترغیب می‌کند شبکه را زنده نگه دارند چون یک هزارم ۵۰۰ هزار دلار بیشتر از یک هزارم ۴۵ هزار دلار است.
تعداد بیت کوین چه نکاتی درباره آینده می‌گوید؟
بیاید صادق باشیم؛ هیچ‌کس نمی‌تواند درباره آینده بیت کوین با اطمینان صحبت و نظریه‌های خود را با کمک علم ثابت کند. برای بسیاری از افراد حاضر در این اکوسیستم همین هیجان غیرقابل پیش‌بینی بودن آینده جذاب است. درباره آینده کوتاه مدت چند دهه‌ای می‌توانیم مدل‌های ریاضی را به کار بگیریم و با کمک اقتصاد اوضاع را پیش‌بینی کنیم. درباره «سرنوشت» بیت کوین اما علمِ امروز ما کمک زیادی نمی‌کند.
روند فعلی استخراج بیت‌کوین برای ۱۳ سال آینده ادامه خواهد داشت. تا آن روز ۹۹ درصد بیت کوین‌های ممکن استخراج می‌شوند. یک درصد باقی مانده اما برای وارد شدن به شبکه باید یک قرن منتظر بمانند. محاسبه این زمان‌ها باتوجه به سخت‌افزارهای فعلی انجام شده است؛ با پیشرفت علم نرخ استخراج در آینده تغییر کند. ۱۵ درصد بیت کوین‌های موجود در شبکه از نظر تعداد بیت کوین هدف جذابی برای ۱۳ سال آینده خواهند بود.