ارزهای دیجیتال در اشکال متفاوتی عرضه می‌شوند. شناخت هرکدام از این ارزها و آشنایی با نحوه کارکرد و کاربردهایشان می‌تواند کمک زیادی به بهبود فعالیت‌های فعالان این حوزه داشته باشد.
توکن نوعی ارز دیجیتال است که بلاک چین اختصاصی ندارد و روی شبکه‌های دیگر راه‌اندازی شده است. این جمله کوتاه و در ظاهر ساده حاوی تعاریف بسیار مفصل و پیچیده است. آشنایی با این تعاریف، نحوه کارکرد و نوع کاربرد آن‌ها یکی از ملزومات زندگی در دنیای ارزهای دیجیتال است. فراموش نکنید که قبل از خرید ارز دیجیتال باید بدانیم در دنیای دارایی‌های دیجیتال چه خبر است.
Token در لغت به معنی نشانه و علامت است. این لغت در حوزه‌های زیادی از هنر تا رسانه و سرگرمی کاربرد دارد. این لغت در حوزه فناوری‌های کامپیوتری هم لغت تازه‌ای نیست. Access Token که درواقع نوعی مجوز رمزنگاری‌شده برای دسترسی به یک شبکه یا درگاه است. این لغت در دنیای ارزهای دیجیتال معنی متفاوتی دارد؛ معنی بسیار مهم که آشنایی با آن می‌تواند به‌معنی آشنایی با بخش قابل توجهی از این جهان باشد.
فهرست مطالب
توکن چیست؟
Token در اکوسیستم بلاک چین به هر نوع دارایی‌ای اطلاق می‌شود که قابلیت مبادله و انتقال دیجیتالی بین افراد را داشته باشد. به‌عبارت‌دیگر، در ابتدایی‌ترین حالت می‌توان گفت توکن‌ها ارزشی به‌وجود می‌آورند که یک سازمان ارائه داده است. همانطور که در ابتدا گفته شد توکن‌ها بلاک چین اختصاصی ندارند و روی بلاک چین‌های دیگر عرضه می‌شوند. اتریوم به‌عنوان یکی از قوی‌ترین بلاک چین‌های موجود امروزه میزبان بسیاری از توکن‌های پرطرفدار و مهم دنیا است.
بیشتر بخوانید: ارز دیجیتال چیست؟ راهنمای جامع آشنایی با دارایی آینده
می‌دانیم که هر ارز دیجیتال نیاز به یک بلاک چین دارد بنابراین می‌دانیم هر ارز دیجیتال یک Token است اما عکس این اصل صادق نیست. هر سازمان یا شخصی می‌تواند توکن‌های متفاوتی روی بلاک چین داشته باشد اما هیچ کدام از این دارایی‌ها یک ارز دیجیتال نیستند. سازمان‌ها Token را در چهارچوب استراتژی کسب‌وکار خود ایجاد می‌کنند تا از این طریق تعامل کاربران را افزایش دهند. توکن‌ها اغلب به‌منظور جذب سرمایه اولیه برای کسب‌وکارها استفاده می‌شوند و ایجاد، توزیع، فروش و گردش آن‌ها در فرایند عرضه اولیه در اختیار سرمایه‌گذاران قرار خواهد گرفت.
انواع توکن کدامند؟
توکن‌ها ویژگی‌ها و کاربردهای متفاوتی دارند و به روش‌های متفاوتی عمل می‌کنند. براساس تعریف مؤسسه قانون‌گذاران مالی سوئیس، توکن‌ها به چهار دسته تقسیم می‌شوند:
- توکن‌های بهادار (Security Token)
- توکن‌های کاربردی (Utility Token)
- توکن‌های پرداختی (Payment Token)
- توکن‌های سهامی (Equity Tokens)
- توکن‌های غیرمثلی (Non-fungible)
چهار دسته اول را می‌توان در یک دسته کلی‌تر یعنی دسته توکن‌های مثلی (Fungible) قرار داد. در ادامه با این پنج دسته بیشتر آشنا می‌شویم:
توکن‌های بهادار (Security Token)
نقش این دسته از توکن‌ها مشابه نقش سهام است. ارزش این توکن‌ها از دارایی‌هایی غیر از خود آن‌ها حاصل می‌شود. این دسته زیرنظر سازمان‌ها کار می‌کنند و برای استفاده از آن‌ها قوانین مشخصی وجود دارد.
شرکت‌هایی که این دسته از توکن‌ها را به سرمایه‌گذاران خود می‌فروشند باید به وعده‌های خود عمل کنند. در صورت شکست پروژه و سقوط ارزش توکن‌های بهادار یک شرکت نهادهای نظارتی طبق قوانین داخلی کشورها با آن‌ها برخورد خواهند کرد.
توکن‌های کاربردی (Utility Token)
مالک توکن‌های کاربردی به نسبت میزان توکن‌های دراختیارش در آینده از خدمات و محصولات شرکت بهره‌مند خواهد شد. این دسته همچنین الزامی به رعایت قوانینی که توکن‌های بهادار از آن‌ها پیروی می‌کنند ندارند.
برای مثال یک شرکت تولید بازی‌های ویدئویی را در نظر بگیرید. این شرکت می‌تواند با انتشار توکن کاربردی سرمایه اولیه خود را جذب کند. پس از انتشار بازی، دارندگان توکن‌های کاربردی این شرکت بدون پرداخت دوباره پول این بازی را دریافت می‌کنند. در صورت راضی نبودن مشتری شرکت سازنده تعهدی نخواهد داشت.
توکن‌های پرداختی (Payment Token)
این دسته فقط برای پرداخت هزینه محصولات یا خدمات به‌کار می‌روند. ارزش این دسته از توکن‌ها نوسانی ندارد. سازمان‌ها از این ابزار برای کاهش هزینه‌های نگهداری سیستم‌های پرداخت و همچنین سرعت بخشیدن به آن استفاده می‌کنند.
توکن‌های سهامی (Equity Tokens)
این توکن‌ها نشان دهنده میزان و ارزش سهام دارنده در شرکت ارائه کننده آن توکن است. تفاوت بنیادین این دسته با دسته توکن‌های بهادار این است که توکن‌های سهامی فقط در شرکت ارائه کننده معتبر هستند. این مسئله باعث می‌شود توکن‌های سهامی جذابیت زیادی برای کاربران عمومی نداشته باشد و به‌جز شرکت‌های بزرگ سازمان‌های دیگر کمتر تمایل به ارائه آن‌ها داشته باشند.
توکن‌های غیرمثلی (Non-fungible)
در علم اقتصاد هر دارایی که با واحد مشخصی از دارایی دیگر قابل مبادله باشد، مثلی یا تعویض‌پذیر نامیده می‌شود. برای مثال دارایی‌های فیات یا ارز دیجیتال، دارایی‌های مثلی هستند. در مقابل این تعریف، علم اقتصاد دارایی‌های غیرقابل تعویض با واحد مشخصی از دارایی‌های دیگر را غیرمثلی یا تعویض‌ناپذیر می‌نامد.
برای مثال یک اثر هنری، بلیط یک مسابقه فوتبال، تلفن همراه و خودرو همگی دارایی‌های غیرمثلی به‌شمار می‌روند. تمام این دارایی‌ها «منحصر به‌فرد» هستند و اگر شما آن‌ها را منتقل کنید دیگر آن‌ها را در اختیار نخواهید داشت. برخی اقتصاددان‌ها دارایی‌های غیرمثلی را «هرچیز که ابزار مبادله نباشد» تعریف می‌کنند.
توکن و کوین چه تفاوت‌هایی دارند؟
گفتیم که کوین‌ها خود شکلی از Token به‌شمار می‌روند اما عکس این مسئله صادق نیست به این معنی که همه توکن‌ها، کوین نیستند. مهم‌ترین تفاوت این دو شکل از ارزهای دیجیتال، بستر شکل‌گیری آن‌ها است. می‌دانیم که کوین‌ها روی بلاک چین اختصاصی خود عرضه می‌شوند اما توکن‌ها نیازی به بلاک چین اختصاصی ندارند. این بی‌نیازی باعث می‌شود تمام توکن‌ها روی بلاک چین‌های قدرتمند موجود عرضه شوند.
| مقایسه کلی توکن و کوین | |
|---|---|
| توکن | کوین |
| توکن نوعی دارایی دیجیتال بدون بلاک چین است. | کوین دارایی دیجیتال دارای بلاک چین اختصاصی است. |
| توکن‌ها را می‌توان در تمام ولت‌های بلاک چین میزبان ذخیره کرد. | هر کوین آدرس اختصاصی خود را دارد. |
| توکن‌ها ممکن است ارزش نداشته باشند و کاربردی باشند. | کوین‌ها دارای ارزش مادی نیز هستند. |
تفاوت مهم دیگر این دو شکل رمز ارز، ارزش آن‌ها است. کوین‌ها همگی ارزش مادی دارند اما توکن‌ها این‌طور نیستند. برخی از توکن‌ها کاربردهای غیرمادی دارند. برای مثال «دنتال کوین» توکنی حاوی اطلاعات علمی حوزه دندانپزشکی است که برای سهولت در انتقال داده ایجاد شده است.
خلق کوین یک فرآیند بسیار پیچیده و پرهزینه است اما عرضه توکن روی بلاک چین اتریوم در مقایسه با خلق خود اتریوم کاری بسیار ساده است.
کوین‌ها از طریق استخراج توزیع می‌شوند اما اغلب توکن‌ها از طریق عرضه اولیه در اختیار سرمایه‌گذاران و علاقه‌مندان قرار می‌گیرند. بنابراین تمام کوین‌هایی که قابلیت استخراج ندارند در دسته توکن‌ها قرار می‌گیرند.
توکن سوزی چیست و چرا انجام می‌شود؟
سوزاندن توکن‌ها مشابه هرس کردن شاخه‌های یک درخت است. سازندگان توکن‌ها پس از مدتی برای کنترل تورم یا تثبیت نسبت قیمت به درآمد به نرخ رشد (در استیبل کوین‌ها) بخشی از دارایی‌های کاربران خود را می‌خرند و آن‌ها را برای همیشه از چرخه خارج می‌کنند. استیبل کوین به ارزهای دیجیتالی گفته می‌شود که ارزشی برابر یا نزدیک به ارز یکی از کشورها یا دارایی‌های مانند طلا دارد. تتر و پکسوس گلد از مهم‌ترین استیبل کوین‌ها به شمار می‌روند.
انجام توکن سوزی روش‌های مختلفی دارد. یکی از پرکاربردترین روش‌ها ارسال کوین‌ها به حساب Eater Address (به‌معنی آدرس‌خوار) است. این آدرس یا به‌عبارتی سیاه چاله ارز دیجیتال، توکن‌ها را برای همیشه از دسترس خارج می‌کند. موجودی این حساب در حا‌ل حاضر روی شبکه بلاک چین برای عموم کاربران قابل مشاهده است اما دسترسی به آن برای هیچکس میسر نیست.
بیشترین توکن‌ها روی کدام بلاک چین عرضه شده‌اند؟
همانطور که گفته شده بلاک چین قدرتمند اتریوم میزبان اغلب توکن‌های موجود است. این بلاک چین میزبان حدود ۸۵ درصد توکن‌های فعال بازار است. بایننس چین، ایاس و کازماس از دیگر میزبان‌های مهم توکن به‌شمار می‌روند.
توکن‌هایی که روی بلاک چین اتریوم عرضه می‌شوند باتوجه به استانداردهای مختلف این بلاک چین، قابلیت‌های متفاوتی دارند:
- استانداردERC20 – توکن‌های قابل معامله
- استاندارد ERC721 – توکن‌های غیرقابل معامله
- استاندارد ERC1411 – توکن‌های بهادار
توکن‌ها کجا نگهداری می‌شوند؟
هر توکن می‌تواند روی تمام کیف پول‌ها و آدرس‌های بلاک چین میزبان ذخیره و منتقل شود. هر کاربر با داشتن یک ولت که قابلیت میزبانی از ارز یک بلاک چین را داشته باشد، می‌تواند تا بی‌نهایت توکن عرضه شده روی همان بلاک چین را در همان ولت ذخیره کند.
بعضی بلاک چین‌ها مثل پولکادات امکان ذخیره توکن‌های خود روی ولت‌های اختصاصی با آدرس‌های متفاوت را هم فراهم کرده‌اند. این قابلیت احتمال گم شدن توکن‌های یک کاربر را تا حد زیادی از بین خواهد برد.
آینده توکن‌ها چطور ارزیابی می‌شود؟
بسیاری از کارشناسان می‌گویند اقتصاد بین‌المللی درحال حرکت به سوی «توکنیزه شدن» است؛ به این معنی که باید منتظر روزی باشیم که تعاریفی مثل سند مالکیت از بین رفته‌اند و توکن‌ها جای آن‌ها را گرفته‌اند. در چنین دنیایی دارایی‌های مثلی و غیرمثلی افراد روی بلاک چین‌هایی مثل بلاک چین اتریوم ثبت خواهند شد. امکان انتقال مالکیت این دارایی‌ها فقط برای مالک اصلی ممکن است و او برای انجام این انتقال نیازی به فرآیندهای امروزی مانند ثبت سند نخواهد داشت. در جهان توکنیزه شده شما برای خرید یک خودرو فقط از مالک آن توکن دریافت خواهید کرد.
توکنیزه کردن دارایی‌ها چهار مزیت بزرگ دارد:
- افزایش چشم‌گیر قابلیت نقدشوندگی
- افزایش چشم‌گیر سرعت جابه‌جایی دارایی‌ها و تراکنش‌ها
- شفافیت در انجام معامله‌ها
- دسترسی راحت‌تر و سریع‌تر به دارایی‌ها
جمع‌بندی
دانستیم که توکن‌ها نوعی دارایی دیجیتال به‌شمار می‌روند که برخلاف کوین‌ها بلاک چین اختصاصی ندارند و روی بلاک چین کوین‌های دیگر (اغلب اتریوم) عرضه می‌شوند. همچنین دانستیم توکن‌ها به دو دسته کلی مثلی و غیرمثلی دسته بندی می‌شوند که توکن‌های مثلی خود ممکن است چهار کاربرد متفاوت داشته باشند.
همانطور که گفته شد توکن‌ها روزبه‌روز محبوب‌تر می‌شوند و کارشناسان می‌گویند اگر روزی تمام اقتصاد جهان را تحت تاثیر قرار دادند نباید تعجب کرد.
شما چه تجربه‌ای از کار با توکن‌های مثلی و غیرمثلی دارید؟ آینده این دارایی‌ها را چطور پیش‌بینی می‌کنید؟